Chào bạn,

Việt Nam, với khí hậu nhiệt đới đa dạng, tự hào là vựa nông sản tươi phong phú, từ những trái cây đặc sản đến rau củ quả tươi ngon quanh năm. Xuất khẩu nông sản tươi không chỉ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy kinh tế đất nước, mà còn là cánh cửa để nông sản Việt vươn tầm thế giới, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế về thực phẩm an toàn, chất lượng và nguồn gốc rõ ràng.

Tuy nhiên, việc đưa một sản phẩm nông nghiệp tươi sống từ cánh đồng Việt Nam đến tay người tiêu dùng nước ngoài không phải là điều dễ dàng. Đây là một hành trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về chất lượng, an toàn thực phẩm, kiểm dịch thực vật và thủ tục hải quan phức tạp. Hiểu rõ những thách thức này, tôi sẽ hướng dẫn bạn từng bước cụ thể để biến nông sản tươi của chúng ta thành sản phẩm xuất khẩu thành công.

1. Khâu thu hoạch: Nền tảng của chất lượng

Thu hoạch đúng thời điểm là yếu tố tiên quyết để đảm bảo nông sản đạt độ tươi ngon, hương vị tối ưu và giá trị dinh dưỡng cao nhất. Mỗi loại nông sản có “điểm vàng” thu hoạch riêng biệt, cần được xác định dựa trên độ chín sinh học, kích thước, màu sắc và độ cứng. Thu hoạch quá sớm có thể khiến sản phẩm chưa đủ chất lượng, trong khi quá muộn lại làm giảm thời gian bảo quản và dễ hư hỏng.

Kỹ thuật thu hoạch cũng vô cùng quan trọng. Sử dụng dụng cụ phù hợp, thực hiện nhẹ nhàng để tránh làm dập nát, trầy xước nông sản. Những tổn thương dù nhỏ nhất cũng có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, đẩy nhanh quá trình hư hỏng.

Việc lựa chọn giống cây trồng phù hợp cho xuất khẩu ngay từ ban đầu là một chiến lược dài hạn. Các giống được chọn phải có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, cho năng suất ổn định, đặc biệt là phù hợp với yêu cầu về kích thước, màu sắc, độ ngọt, và khả năng vận chuyển đường dài của thị trường nhập khẩu.

2. Bảo quản sau thu hoạch: Giữ trọn sự tươi ngon

Đây là giai đoạn then chốt quyết định đến thời gian bảo quản và chất lượng của nông sản khi đến tay khách hàng.

• Làm sạch, phân loại và đóng gói: Ngay sau khi thu hoạch, nông sản cần được làm sạch bụi bẩn, đất cát. Tiếp đó, phân loại kỹ lưỡng theo kích thước, hình dáng, độ chín và loại bỏ những sản phẩm bị lỗi, hư hỏng. Đóng gói phải tuân thủ tiêu chuẩn của từng thị trường nhập khẩu, đảm bảo sản phẩm được bảo vệ tốt nhất khỏi va đập, nấm mốc và côn trùng. Vật liệu đóng gói cần an toàn, không gây ảnh hưởng đến chất lượng nông sản.
• Phương pháp bảo quản tươi mới: Đối với nông sản tươi, các phương pháp như làm lạnh nhanh (precooling) ngay sau thu hoạch là cực kỳ hiệu quả để loại bỏ nhiệt độ đồng ruộng, làm chậm quá trình hô hấp và phân hủy. Bảo quản trong thùng xốp lạnh, sử dụng đá gel hoặc các công nghệ kiểm soát khí quyển (CA/MA storage) giúp duy trì nhiệt độ và độ ẩm lý tưởng, kéo dài thời gian bảo quản.
• Kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm trong quá trình vận chuyển: Đây là yếu tố sống còn. Sự biến động nhiệt độ có thể gây “sốc” cho nông sản, dẫn đến hỏng hóc nhanh chóng. Việc sử dụng xe tải lạnh, container lạnh (reefer container) và hệ thống giám sát nhiệt độ liên tục là bắt buộc để đảm bảo sản phẩm luôn được bảo quản trong điều kiện tối ưu từ nông trại đến cảng đích.

3. Kiểm tra chất lượng và tiêu chuẩn xuất khẩu: Chìa khóa thâm nhập thị trường

Để nông sản Việt có thể đặt chân vào các thị trường khó tính, việc tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế là điều kiện tiên quyết.

• Tiêu chuẩn chất lượng quốc tế: Các nhà nhập khẩu uy tín luôn yêu cầu sản phẩm phải đạt được các chứng nhận như GlobalGAP (Thực hành Nông nghiệp Tốt Toàn cầu), HACCP (Hệ thống phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn), VietGAP (Thực hành Nông nghiệp Tốt tại Việt Nam), ISO 22000 (Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm) và các chứng nhận hữu cơ (Organic) nếu có. Những chứng nhận này không chỉ là bằng chứng về chất lượng mà còn thể hiện trách nhiệm của nhà sản xuất.
• Chứng nhận và kiểm định bắt buộc: Tùy thuộc vào thị trường đích, bạn sẽ cần các loại giấy tờ như Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate) do cơ quan kiểm dịch thực vật cấp, chứng nhận an toàn thực phẩm, chứng nhận nguồn gốc xuất xứ (C/O) và các báo cáo thử nghiệm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (MRLs).
• Quy trình lấy mẫu và xét nghiệm: Việc lấy mẫu phải được thực hiện theo đúng quy định để đảm bảo tính đại diện. Các mẫu sau đó sẽ được gửi đến các phòng thí nghiệm được công nhận để phân tích dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, vi sinh vật gây hại… nhằm đảm bảo sản phẩm an toàn tuyệt đối cho người tiêu dùng.

4. Thủ tục xuất khẩu và đóng gói: Chuẩn bị kỹ lưỡng

Đây là giai đoạn liên quan đến giấy tờ và quy định pháp lý, đòi hỏi sự chính xác và tuân thủ tuyệt đối.

• Chuẩn bị giấy tờ cần thiết: Bạn sẽ cần một bộ hồ sơ đầy đủ bao gồm:
  • Hợp đồng mua bán (Sales Contract): Chi tiết về sản phẩm, số lượng, giá cả, điều kiện giao hàng (Incoterms), phương thức thanh toán.
  • Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice): Thể hiện giá trị lô hàng.
  • Phiếu đóng gói (Packing List): Chi tiết về số lượng, trọng lượng từng kiện hàng, loại bao bì.
  • Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate): Chứng minh sản phẩm không có dịch hại.
  • Giấy chứng nhận nguồn gốc xuất xứ (Certificate of Origin – C/O): Để hưởng ưu đãi thuế quan (nếu có).
  • Vận đơn (Bill of Lading – B/L) đối với đường biển hoặc Giấy gửi hàng không (Air Waybill – AWB) đối với đường hàng không.
  • Các chứng nhận chất lượng, an toàn thực phẩm đã đề cập ở trên.
• Quy trình xin giấy phép và thủ tục hải quan: Liên hệ với cơ quan quản lý chuyên ngành để xin các giấy phép cần thiết. Sau đó, tiến hành khai báo hải quan thông qua hệ thống điện tử hoặc nộp hồ sơ giấy. Quy trình này đòi hỏi sự hiểu biết về mã HS, biểu thuế và các quy định hải quan của cả Việt Nam và nước nhập khẩu.
• Quy định đóng gói quốc tế: Ngoài việc bảo vệ sản phẩm, bao bì còn phải tuân thủ các quy định về vật liệu (ví dụ: ISPM 15 cho pallet gỗ), thông tin nhãn mác (nguồn gốc, thành phần, hạn sử dụng, hướng dẫn bảo quản, mã vạch) và yêu cầu về kích thước, trọng lượng để phù hợp với việc xếp dỡ, vận chuyển và quy định của nước nhập khẩu.

5. Vận chuyển và thông quan: Chặng cuối của hành trình

Sự lựa chọn phương thức vận chuyển và khả năng xử lý thủ tục thông quan sẽ quyết định thời gian và chi phí cho lô hàng.

• Lựa chọn phương thức vận chuyển phù hợp:
  • Đường hàng không (Air Freight): Nhanh chóng, phù hợp với nông sản có giá trị cao, thời gian bảo quản ngắn (ví dụ: cherry, dâu tây). Chi phí cao.
  • Đường biển (Sea Freight): Chi phí thấp hơn, phù hợp với số lượng lớn, thời gian vận chuyển dài hơn (ví dụ: thanh long, xoài). Yêu cầu container lạnh chuyên dụng.
• Quy trình thông quan và kiểm tra hải quan: Khi hàng đến cảng/sân bay của nước nhập khẩu, đối tác của bạn sẽ thực hiện các thủ tục thông quan. Quá trình này bao gồm khai báo hải quan, nộp các giấy tờ cần thiết, kiểm tra hàng hóa vật lý và thanh toán thuế (nếu có). Nông sản tươi thường phải trải qua kiểm tra nghiêm ngặt về kiểm dịch thực vật.
• Lưu ý về bảo hiểm hàng hóa và xử lý sự cố: Luôn mua bảo hiểm hàng hóa để phòng ngừa rủi ro trong quá trình vận chuyển (hư hỏng, mất mát). Mặc dù đã chuẩn bị kỹ lưỡng, các sự cố như chậm trễ, hỏng hóc ngoài ý muốn vẫn có thể xảy ra. Cần có kế hoạch dự phòng và đường dây liên lạc rõ ràng với các bên liên quan (đơn vị vận chuyển, đối tác nhập khẩu, cơ quan chức năng) để xử lý nhanh chóng, giảm thiểu thiệt hại.

Kết bài

Xuất khẩu nông sản tươi là một hành trình đầy tiềm năng nhưng cũng không ít thách thức. Việc tuân thủ chặt chẽ từng bước từ khâu thu hoạch, bảo quản, kiểm soát chất lượng, chuẩn bị thủ tục cho đến vận chuyển và thông quan là chìa khóa để đảm bảo thành công, mang lại giá trị cao cho nông sản Việt Nam.

Là một chuyên gia tư vấn, tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng các trang trại, hợp tác xã, doanh nghiệp trong nước trong việc xây dựng chiến lược, tư vấn quy trình, kết nối với khách hàng quốc tế và hỗ trợ mọi thủ tục để nông sản của bạn vươn ra thế giới một cách an toàn và hiệu quả nhất. Đồng thời, tôi cũng là đối tác tin cậy cho các nhà nhập khẩu quốc tế đang tìm kiếm nguồn nông sản chất lượng cao từ Việt Nam, đảm bảo bạn nhận được sản phẩm tốt nhất với giá cả cạnh tranh và quy trình giao nhận an toàn.

Nếu bạn đang có ý định xuất khẩu nông sản tươi hoặc cần tìm kiếm đối tác cung cấp đáng tin cậy, đừng ngần ngại liên hệ với tôi để được tư vấn chi tiết và chuyên sâu hơn. Chúng ta cùng nhau nâng tầm nông sản Việt!