Nông sản từ lâu đã là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế với nhiều sản phẩm chủ lực như lúa gạo, cà phê, hạt điều, hồ tiêu, rau quả và thủy sản. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu liên tục biến động và xu hướng tiêu dùng thay đổi nhanh chóng, việc không ngừng cập nhật và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Năm 2025 được dự báo sẽ tiếp tục mở ra nhiều cơ hội mới nhưng cũng không ít thách thức cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Tác động sâu rộng từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới cùng với sự phục hồi và tăng trưởng tại nhiều khu vực trên thế giới đang định hình lại bản đồ xuất khẩu nông sản. Bài viết này sẽ mang đến cho các doanh nghiệp và hợp tác xã cái nhìn rõ nét hơn về một số thị trường xuất khẩu đầy hứa hẹn, giúp bà con và doanh nghiệp có thêm cơ sở để hoạch định chiến lược sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu hiệu quả.

Vì sao cần liên tục Cập nhật & Đa dạng hóa Thị trường Xuất khẩu?

Sự phụ thuộc quá lớn vào một vài thị trường truyền thống tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường: biến động chính trị, rào cản thương mại đột ngột, sự thay đổi trong chính sách nhập khẩu hay đơn giản là sự bão hòa của thị trường. Đa dạng hóa không chỉ giúp phân tán rủi ro mà còn mở ra những không gian phát triển mới.

Trong năm 2025, việc nắm bắt các xu hướng tiêu dùng mới (như ưa chuộng sản phẩm xanh, hữu cơ, có nguồn gốc rõ ràng, tiện lợi) và tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan từ các FTA (như EVFTA, CPTPP, RCEP, UKVFTA…) sẽ là chìa khóa để nông sản Việt nâng cao giá trị, xây dựng thương hiệu và tiếp cận những phân khúc thị trường cao cấp, khó tính nhưng mang lại giá trị kinh tế lớn hơn.

Điểm Danh Các Thị Trường Xuất Khẩu Tiềm Năng Nổi Bật Năm 2025

Dựa trên phân tích xu hướng và tác động của các FTA, một số thị trường được kỳ vọng sẽ tiếp tục là điểm đến tiềm năng cho nông sản Việt Nam trong năm 2025:

1. Liên minh Châu Âu (EU) & Vương Quốc Anh (UK): Thị Trường Chất Lượng Cao Đầy Hấp Dẫn

• Tại sao tiềm năng: Năm 2025, EU và UK tiếp tục là những thị trường đầy hứa hẹn nhờ lợi thế vượt trội từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – UK (UKVFTA). Thuế quan đối với nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam đã và đang được cắt giảm về 0%, tạo lợi thế cạnh tranh lớn so với các đối thủ. Nhu cầu về sản phẩm nông nghiệp nhiệt đới, chất lượng cao, an toàn, có chứng nhận về sản xuất bền vững và đạo đức lao động tại EU/UK ngày càng tăng.
• Sản phẩm tiềm năng: Các loại trái cây tươi và chế biến (như xoài, thanh long, chôm chôm, dừa, bưởi), cà phê đặc sản (Arabica, Robusta chất lượng cao), hồ tiêu, hạt điều, thủy sản (tôm, cá tra fillet), rau quả chế biến sâu, và đặc biệt là các sản phẩm có chứng nhận hữu cơ (Organic), GlobalG.A.P, Fairtrade.
• Cơ hội & Thách thức 2025: Cơ hội gia tăng đáng kể kim ngạch xuất khẩu và thâm nhập sâu hơn vào hệ thống phân phối tại EU/UK. Tuy nhiên, thách thức nằm ở việc đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật (SPS) và an toàn thực phẩm cực kỳ nghiêm ngặt. Các quy định mới liên quan đến môi trường, phát triển bền vững (ví dụ: Quy định chống phá rừng của EU – EUDR) và trách nhiệm xã hội có thể sẽ ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động xuất khẩu.
• Lời khuyên: Doanh nghiệp và HTX cần đầu tư nghiêm túc vào quy trình sản xuất sạch, an toàn, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Chủ động tìm hiểu và đáp ứng các chứng nhận quốc tế phù hợp. Nâng cao năng lực chế biến sâu để đáp ứng thị hiếu đa dạng và các yêu cầu về bao bì, nhãn mác của thị trường này.

2. Trung Quốc: Thị Trường Truyền Thống Đang Chuyển Mình Sang Chính Ngạch

• Tại sao tiềm năng: Với dân số khổng lồ và tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng, Trung Quốc vẫn là thị trường tiêu thụ nông sản lớn nhất của Việt Nam. Xu hướng nhập khẩu chính ngạch đang được thúc đẩy mạnh mẽ từ cả hai phía, tạo ra cơ hội giao thương ổn định và bền vững hơn.
• Sản phẩm tiềm năng: Các loại trái cây tươi (đặc biệt là sầu riêng, thanh long, chuối, xoài, mít), rau củ quả, thủy sản, gạo, cà phê, hạt điều… Nhu cầu đối với các sản phẩm chất lượng cao, có thương hiệu và truy xuất nguồn gốc rõ ràng đang tăng lên.
• Cơ hội & Thách thức 2025: Cơ hội tăng trưởng kim ngạch thông qua con đường chính ngạch, giảm thiểu rủi ro từ thương mại tiểu ngạch truyền thống. Tuy nhiên, thách thức rất lớn nằm ở việc tuân thủ các quy định ngày càng chặt chẽ của Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC), bao gồm yêu cầu về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói được cấp phép, kiểm dịch thực vật và động vật nghiêm ngặt. Cạnh tranh về giá và chất lượng từ các nước khác trong khu vực cũng là yếu tố cần lưu tâm.
• Lời khuyên: Bắt buộc chuyển đổi và tập trung vào xuất khẩu chính ngạch. Đầu tư mạnh vào việc xin cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói theo quy định của Trung Quốc. Nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và khả năng truy xuất nguồn gốc đầy đủ. Tìm hiểu và tận dụng các kênh phân phối hiện đại, bao gồm cả nền tảng thương mại điện tử.

3. Trung Đông (Ví dụ: UAE, Ả Rập Xê Út): Thị Trường Mới Nổi Với Nhu Cầu Lớn

• Tại sao tiềm năng: Các quốc gia Trung Đông, đặc biệt là các nước thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) như UAE, Ả Rập Xê Út, Qatar, có nhu cầu nhập khẩu lương thực, thực phẩm rất lớn do điều kiện tự nhiên không thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Sự giàu có, dân số tăng nhanh và ngành du lịch phát triển mạnh mẽ tạo ra nhu cầu đa dạng, từ các mặt hàng thiết yếu đến cao cấp. An ninh lương thực là ưu tiên hàng đầu, thúc đẩy các nước này tìm kiếm nguồn cung ổn định từ bên ngoài.
• Sản phẩm tiềm năng: Gạo (đặc biệt là loại hạt dài, thơm), trái cây nhiệt đới (xoài, thanh long, dừa, chanh leo…), rau củ, hạt tiêu, hạt điều, thủy sản (cá basa, tôm), và các sản phẩm cần chứng nhận Halal.
• Cơ hội & Thách thức 2025: Cơ hội lớn để mở rộng thị trường mới, ít cạnh tranh trực tiếp với các sản phẩm từ châu Âu hay châu Mỹ. Các rào cản kỹ thuật có thể ít phức tạp hơn so với EU/Mỹ ở một số mặt hàng. Thách thức bao gồm chi phí logistics (vận chuyển đường biển hoặc đường hàng không), sự khác biệt về văn hóa tiêu dùng (quan trọng chứng nhận Halal), và tìm kiếm đối tác phân phối đáng tin cậy tại thị trường này.
• Lời khuyên: Nghiên cứu kỹ thị hiếu và nhu cầu cụ thể của từng quốc gia trong khu vực. Nếu xuất khẩu thịt và các sản phẩm liên quan, cần đặc biệt chú trọng đến chứng nhận Halal uy tín. Xây dựng chiến lược logistics hiệu quả và tìm kiếm các nhà nhập khẩu/phân phối có kinh nghiệm tại Trung Đông.

4. Các Thị Trường Tiềm Năng Khác: Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ và các nước RCEP

• Nhật Bản & Hàn Quốc: Tiếp tục là những thị trường khó tính nhưng mang lại giá trị cao cho các sản phẩm đặc sản, chế biến sâu và có chất lượng vượt trội. Việc đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn thực phẩm và quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật là yếu tố then chốt.
• Hoa Kỳ: Thị trường rộng lớn với nhu cầu đa dạng, nhưng có hệ thống quy định phức tạp (đặc biệt là FDA). Cơ hội nằm ở các sản phẩm ngách, đặc sản hoặc chế biến.
• Các nước RCEP (Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực): Bên cạnh Trung Quốc, các thị trường trong khối như ASEAN, Australia, New Zealand… cũng có tiềm năng tăng trưởng, đặc biệt với các sản phẩm nằm trong danh mục được giảm thuế.

Những Yếu Tố Quyết Định Thành Công Tại Các Thị Trường Tiềm Năng Năm 2025

Để nắm bắt được các cơ hội xuất khẩu trong năm 2025 và những năm tiếp theo, doanh nghiệp và hợp tác xã nông sản Việt Nam cần tập trung vào các yếu tố cốt lõi sau:

• Nâng cao Chất lượng và Tuân thủ Tiêu chuẩn: Đây không còn là lợi thế mà là yêu cầu bắt buộc. Sản phẩm phải đạt các tiêu chuẩn quốc tế (GlobalG.A.P, Organic…) hoặc tiêu chuẩn riêng của từng thị trường (VietGAP là bước đệm quan trọng nhưng cần vươn tới các chuẩn mực cao hơn).
• Đảm bảo Truy xuất Nguồn gốc: Sự minh bạch về nguồn gốc xuất xứ, quy trình sản xuất là yếu tố xây dựng lòng tin với nhà nhập khẩu và người tiêu dùng. Ứng dụng công nghệ số vào quản lý và truy xuất nguồn gốc là xu hướng không thể đảo ngược.
• Đẩy mạnh Chế biến sâu: Giảm dần tỷ trọng xuất khẩu thô. Đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại để tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng cao, đáp ứng nhu cầu đa dạng và kéo dài thời gian bảo quản.
• Xây dựng Thương hiệu Bài bản: Định vị thương hiệu nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế, gắn liền với câu chuyện về chất lượng, sự bền vững và bản sắc văn hóa.
• Cập nhật Thông tin Thị trường Liên tục: Nắm vững các quy định mới, xu hướng tiêu dùng, biến động giá cả và hoạt động của đối thủ cạnh tranh tại các thị trường mục tiêu.
• Tăng cường Hợp tác và Liên kết chuỗi giá trị: Sự liên kết chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp, đảm bảo nguồn cung ổn định về số lượng và chất lượng.

Lời khuyên cho Doanh nghiệp và Hợp tác xã:

• Hãy bắt đầu bằng việc nghiên cứu kỹ lưỡng thị trường mà bạn muốn nhắm tới. Tìm hiểu nhu cầu cụ thể của người tiêu dùng, các kênh phân phối và đặc biệt là các rào cản kỹ thuật, quy định nhập khẩu.
• Đừng ngại đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại, các chứng nhận chất lượng quốc tế và hoạt động chế biến sâu.
• Chủ động tìm kiếm và xây dựng mối quan hệ bền vững với các nhà nhập khẩu và đối tác phân phối tin cậy tại thị trường mục tiêu.
• Tận dụng tối đa các chương trình hỗ trợ xúc tiến thương mại từ Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các hiệp hội ngành hàng và Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài.
• Luôn giữ tinh thần học hỏi, sẵn sàng thích ứng và đổi mới để vượt qua thách thức và nắm bắt cơ hội.

Kết luận

Năm 2025 đang mở ra những chân trời mới đầy hứa hẹn cho nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Các thị trường như EU, UK, Trung Quốc (qua kênh chính ngạch) và Trung Đông đang chờ đợi những sản phẩm chất lượng cao, an toàn và có tính cạnh tranh của chúng ta.

Để biến tiềm năng thành hiện thực, doanh nghiệp và hợp tác xã nông sản cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đầu tư bài bản vào chất lượng, tuân thủ tiêu chuẩn và không ngừng học hỏi để thích ứng với sự thay đổi của thị trường toàn cầu. Với sự đồng lòng và chiến lược đúng đắn, nông sản Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục những đỉnh cao mới, khẳng định vị thế vững chắc trên bản đồ nông nghiệp thế giới.